Loại rau rừng có giá trị kinh tế cao, cây chùm ngây

Được xem là một trong những loài cây hữu dụng bậc nhất trên thế giới do toàn bộ các phần trên cây chùm ngây đều có thể dùng làm thức ăn hoặc phục vụ cho các mục đích khác nhau. Hiên nay, cây chùm ngây đang được khuyến khích trồng ở nhiều quốc gia trên thế giới, đặc biệt là những nước nghèo

 1. Cây chùm ngây

1.1. Nguồn gốc cây chùm ngây

Xuất hiện cách đây 4 ngàn năm ở vùng Nam Á và sau đó được trồng nhiều ở Châu Á và Châu Phi

Cây chùm ngây còn có tên là cây phép màu, cây thần diệu

Đây là cây đa tác dụng vì ở nhiều nơi trên thế giới nhất là ở những vùn đang phát triển như Châu Á và Châu Phi, nó được xem như là tài nguyên vo giá, chống nạn thiếu dinh dưỡng, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và phòng hộ giảm nhẹ thiên tai.

Ở Việt Nam, từ lâu cây đã được trồng ở Nha Trang, Ninh Thuận, Phan Thiết, Phú Quốc. Gần đây, kiều bào ở Mỹ Trần Tiễn Khanh đã chuyển về Việt Nam 100 hạt giống, đã được phân phát cho một số nông dân ở Quảng Ngãi, Quảng Nam, Đà Nẵng

Tại vùng Bảy Núi (Tri Tôn) An Giang đã phát hiện cây chùm ngây mọc tự nhiên nhiêu fnhaats ở hai dãy núi Dài và núi Cấm. Đây là một loại thảo dược quý, loại thảo dược này mọc ở những khu vực ít người qua lạ, mật độ thưa thớt.

1.2. Đặc điểm

– Đặc điểm sinh thái của cây chùm ngây

Cây chùm ngây là loại thân gỗ nhỏ. Khi cây phát triển được 1 tuổi nếu không cắt ngọn thì cây cao khoảng 5 – 6 m với đường kính 10cm. Còn ở độ tuổi trường thành (3-4 tuổi) cây có chiêu fcao trung bình từ 5-10m

Vỏ cây màu xám trắng, dày và có các khe rãnh. Khi bị thương, vỏ tiết ra chất gôm và dưới sự tác động cua rmooi trường chúng sẽ chuyển màu trắng sang màu nâu đỏ hoặc nâu đen. Thân cây không có gai

Lá cây thuộc dạng kép, mọc so le có chiêu fdaif 30 – 60 cm và á có màu xanh mốc. Đối với lá chét, chúng dài 12 – 20mm, thường mọc đối nhau có khoảng 6-9 đôi.

Hoa chùm ngây có màu trắng,mọc thành cụm trông giống hoa đậu và thường nở rộ vào tháng 4 đến tháng 6

Quả chùm ngây có màu nâu, có thiết diện tam giác và mọc thõng xuống. Mỗi quả có độ dài từ 30 – 50cm và rộng 1.5 – 2.5cm, chứa ít nhất 20 hạt. Thông thường, hạt có màu nâu tối hoặc sáng, có 3 cạnh, dạng màng và có cánh màu trắng với chiêu fdaif 1.5 – 2.5cm và có đường kính 1 – 1.4cm

– Bộ phận thu hái

Bộ phận dùng: Quả, rễ, lá non, hoa và các nhánh non

Thu hái: thu hoạch quả từ tháng 7 – 9. Lá có thể thu hái quanh năm, hoa từ tháng 4 – 6 hàng năm

1.3. Lá chùm ngây

Ngoài thân cây, quả, hạt và rễ được sử dụng làm thuốc chữa bệnh thì lá chùm ngây còn được đưa vào thực đơn hàng ngày như một loại rau tốt cho sức khỏe. Dưới đây là một số tác dụng của lá chùm ngây

– Nguồn cung cấp chất chống oxy hóa dồi dào

Một số nghiên cứu thực tế đã công nhận trong lá chùm ngây có chứa một số chất chống oxy hóa mạnh, và một số khác như vitamin C, A. Đây là các chất chống oxy hóa rất cần thiết cho cơ thể con người để trống lại các gốc tự do, bảo vệ sức khỏe

– Giải pháp cho một số rối loạn dạ dày và đường ruột

Các nghiên cứu đã được tiến hành đặc biệt để chứng minh rằng một số thành phần được tìm thấy trong chiết xuất lá chùm ngây có thể hoạt động như một prednisolone mạnh, giúp điều trị bệnh viêm loét đại tràng và rối loạn dạ dày

– Hỗ trợ giảm cân

Hàm lượng calo trong lá chùm ngây thấp, vì vậy sử dụng loại lá này có tác dụng rất tốt cho việc giảm cân. Ngoài ra, trong lá chùm  ngây còn có chứa phức hợp vitamin B, giúp cải thiện chuyển động của ruột để đảm bảo sự hấp thụ tối ưu các chất dinh dưỡng và có thể hỗ trợ chuyển đổi một số chất dinh dưỡng thành năng lượng thay vì lưu trữ chúng dưới dạng mỡ

– Chứa các chất kháng khuẩn mạnh mẽ

Lá chùm ngây có chứa một số chất kháng khuẩn mạnh mẽ có khả năng tiêu diệt và loại bỏ vi khuẩn salminlla – loại bỏ vi khuẩn có thể hây tiêu chảy nặng

– Trị bệnh tiểu đường

Thành phần dưỡng chất trong lá chùm  ngây giống như insulin tự nhiên, có tác dụng giảm lượng đường trong máu và nước tiểu, dó đó rất tốt đối với điều trị bệnh tiểu đường

– Tốt cho não

– tăng cường hệ miễn dịch

– Hỗ trợ xương chắc khỏe

3. Cây chùm ngây có tác dụng gì

3.1. Tính vị và tác dụng

Theo đông y, mỗi bộ phận cây chùm ngây đều có tính vị và tác dụng khác nhau. Cụ thể:

– Rễ có tính kích thích giúp máu lưu thông tốt có tác dụng trợ tim, bổ tuần hoàn. Đồng thời, chúng còn giúp hệ tiêu hóa dễ dàng

– Vỏ cây có tác dụng tốt đối với hệ thần kinh

– Quả, hạt và gôm nhựa từ thân cây có công dụng làm giảm đau nhức

– Hoa có chứa chất kích thích và gây kích dục

3.2. Giá trị dinh dưỡng

Chùm ngây, cả lá và hoa đều có giá trị dinh dưỡng rất cao. Nhiều chuyên gia dinh dưỡng đã gọi chùm ngây là “siêu  thực phẩm” của thế kỷ 21

Chỉ riêng 100g lá chùm ngây có thể chứa hàm lượng chất dinh dưỡng cao gấp nhiều lần các loại thực phẩm khác

Đối với trẻ em từ 1 – 3 tuổi, cứ ăn 20g chùm ngây lá tươi là cung cấp đủ 90%canxi, 100% vitamin C, vitamin A, 15% chất sắt, 10% chất đạm cần thiết, đồng và vitamin B bổ sung cần thiết cho trẻ

Đối với những bà mẹ đang cho con bú, chỉ cần dùng 100g  tươi mỗi ngày là đủ bổ sung canxi, vitaminA, C, sắt, đồng, và vitamin B cần thiết trong ngày

Tuy chùm ngây tốt cho phụ nữ đang cho con bú cũng tương tự như ra ngót, tránh sửu dụng cho phụ nữ đang mang thai

Chính giá trị dinh dưỡng của cây chùm ngây được hai tổ chức thế giới là WHO và FAO xem như là giải pháp ưu việt cho các bà mẹ thiếu sữa và trẻ e,m suy dinh dưỡng.

Toàn bộ các phần trên cây chùm ngây đều có thể dùng làm thức ăn hoặc phục vụ cho những mục đích khác nhau.

3.3. Công dụng y dược

Một số tác dụng cuả cây chùm ngây đối với sức khỏe phải được kể đến như:

– Ngừa ung thư: Cây chùm ngây giàu hàm lượng vitaminC và chất chống oxy hóa, giúp ngăn ngừa gốc tự do hình tành. bên canh đó. niazimicin có trong lá chùm ngây có tác dụng ngăn chặn tế bào ung thư phát triển

– Hỗ trợ điều trị huyết áp cao: Nhờ chứa hàm lượng lớn hoạt chất niaziminin và isothiocyanate, lá chùm ngây có thể giúp hạn chế tình trạng động mạch bị dày, làm giảm huyết áp

– Giảm nguy có mắc bệnh tim mạch: hạt chất chống oxy hóa mạnh mẽ giúp hạ cholesterol xấu trong máu giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Đồng thời giúp ngăn ngừa tổn thương tim

– Tăng cường đề kháng và hệ miễn dịch cho cơ thể:  Dựa vào những nghiên cứu năm 2019 của Yu Yang và các cộng sự cho thấy, cây chùm ngây có chứa luownjgj lớn kẽm, vitamin C và các chất chống oxy hóa, có tác dụng tăng sức đề kháng và hệ miễn dịch cho cơ thể. từ đó giúp chống lại vi khuẩn, vi rút gây bệnh

– Hỗ trợ điều trị sỏi thận: rau chùm ngây có hàm lượng chất xơ hoàn an và không hòa tan cao. Chính nhờ hoạt chất nà, chúng có tác dụng thúc đẩy nhu động ruột, giảm táo bón

– Bổ sung sắt, ngừa thiêu smasu: cứ 100g bột chùm ngây khô giúp bổ sung khoản 28mg sắt. vì vậy, sử dụng 1 lượng nhất định rau chùm ngây mỗi ngày giúp cải thiện tình trạng thiếu máu do sắt

– Giúp giảm cân: Hoạt chất isothiocyanate có trong lá chùm ngây hạn chế hấp thu chất béo, hỗ trợ qua strinhf giảm cân hiệu quả

3.4. Cách dùng và tác dụng phụ

– Cách dùng

Thông thường, chùm ngây được sử dụng dưới dạng chế biến món ăn.Ngoài ra, bệnh nhân có thể sắc nước uống, hoặc cũng có thể sử dụng viên uống bổ sung

– Tác dụng phụ

+ Tiêu chảy nhẹ

+ Tê liệt

+ Tổn thương thận và gan

Ngoài ra nếu sử dụng chùm ngây từ 5 – 7 ngày có thể gây sảy thai, thậm chí vô sinh. Đây là tác hại nguy hiểm của cây thuốc này. Do đó, chị em mang thai đặc biệt phải lưu ý, không nên sử dụng loại thảo dược này một cách bừa bãi

4. Các bài thuốc bệnh từ chùm ngây

*) Dùng làm thuốc ngừa thai

Bài thuốc dựa theo kinh nghiệm dân tộc Raglay. chị em sử dụng 150g rể cây chùm ngây tươi, rửa sạch, và băm nhỏ.

Đun chung  với 2 lít nước cho đến khi cạn đi còn một nửa lít.

Chia thuốc uống 2 lần trong ngày. liệu trình điều trị cứ cách 5 ngày săc uống 1 lần

*) Chữa suy nhược cơ thể, ổn định huyết áp và bảo vệ gan

Hái 150g lá cây chùm ngây non, rửa sạch và giã nát.  Sau đó, thêm 300ml nước sạch vào rồi vắt lấy nước cốt. tiếp đó, cho thêm 2 muỗng canh mật ong, khuấy đều và chia làm 3, uống trong ngày

*) Điều trị tăng lipid máu, tăng cholesterol và tăng triglycerit. Đồng thời, làm giảm acid uric trong máu và ngăn ngừa hình thành sỏi oxalat

sử dụng 300g rễ chùm ngây tươi hoặc 300g rễ khô đem rửa sạch và nấu với 1 lít nước. Sau khi nước thuốc sôi khoảng 15 phút, tắt bếp, lọc lấy nước và sử dụng hàng ngày

*) Chữa bệnh u xơ tiền liệt tuyết

Dùng 100g rễ chùm ngây tưi kết hợp với 80g lá cây trinh nữ hoàng cung đem nấu với 2 lít nước. Sau khi đun nước cạn còn nửa lít, chia làm 3 và uống hàng ngày.

Hoặc cũng có thể dùng 300g rễ cây chùm ngây khô nấu trộn với 20g lá cây trinh nữ hoàng cung khô, lượng nước và cách nấu tương tự như nấu rễ cây chùm ngây tươi

5. Những thắc mắc về cây chùm ngây

5.1. Thân chùm ngây uống có tác dụng gì

Cây chùm ngây được ưu ái gọi là cây vạn năng, vì những công dụng tuyệt vời của nó, khong chỉ lá chùm ngây hay hạt cây mới có công dụng chữa bệnh thần kỳ mà thân cây, thứ tưởng chừng như có thể bot đi thì lại có công dụng rất hiệu quả trong việc phòng chữa bệnh.

Trong thân cây chùm ngây chứa hàm lượng dịnh dưỡng cao có tác dụng phòng ngừa các bệnh ung thư, hỗ trợ điều trị các biến chứng bệnh tiểu đường, không chỉ vậy thân cây chùm ngây còn có tác dụng bổ máu và giúp tim mạch hoạt động ổn định 

Theo các nguồn tin y tế Việt Nam cho biết thân cây chùm ngây có tác dụng hỗ trợ điều trị đối với hơn 300 loại bệnh. Đặc biệt, họ còn phát hiện trong thân cây chùm ngây có chứa chất chống lão hóa cực mạnh

Ngoài ra, thân cây chùm ngây còn chứa chất phòng ngừa và ngăn chặn sự tăng trưởng của khối u, hỗ trợ điêu ftrij tốt sau các lần hóa trị, xạ trị ung thư. Có thể nói răng: Thân của cây chùm ngây là bộ phận được sử dụng nhiều nhất. Hiện nay, tỷ lệ người mắc viêm gan B ở nước ta đang trong tình trạng đáng báo động , nếu dùng thân chùm ngây có thể giúp cơ thể thanh lọc các chất độc ra khỏi cơ thể, chống viêm, bảo đảm chức năng hoạt động của gan, ngăn ngừa bệnh ung thư gan

Ngoài việc dùng thân cây chùm ngây để chữa bệnh thì thân cây cũng đem lại nguồn dinh dưỡng to lớn. Lượng protein có trong thân cây chùm ngây rất cao, đủ để xây dựng một hệ tuần hoàn

máu tốt, bổ sung canxi cho xương và phát triển cơ bắp đồng thời nó còn đóng vai trò sản xuất các enzym và hormone

5.2. Cây chùm ngây có phải là cây rau ngót không

Rau ngót là một dạng cây bụi thuộc họ diệp hạ châu. Rau ngót được trồng làm rau ăn ở nhiều nước Nam Á và Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam. Ở nước ta rau ngót còn được gọi với cais tên khác như rau bù ngót, bồ ngót hay rau tuốt 

Trong khi đó chùm ngây là loại thực vật thân gỗ phổ biến nhất trong họ chùm ngây, có nguồn gố từ khu vực Tây Bắc Ấn Độ và Pakistan

Do đó, có thể khẳng định cây chùm ngây không phải cây rau ngót. Đây là hai loại cây hoàn toàn khác nhau, do lá nhìn khá giống nhau nên nhiều người  hay bị nhầm lẫn giữa hai loại này với nhau

5.3. Rễ cây chùm ngây ngâm rượu có tác dụng gì

Nếu như lá chùm ngây được dùng phương pháp ngâm rượu. Rượu chùm ngây có tác dụng bồi bổ khí huyết, tăng cường sinh lực, giảm cholesterol, tăng lipid máu. Đồng thời, những căn bệnh của phái nam như u xơ tuyến tiền liệt, sỏi oxalate cũng được đẩy lùi khi dùng rượu chùm ngây

5.4. Có trái chùm ngây không

Trong chùm ngây có chứa nhiều vitamin trong đó lượng vitamin C là nhiều hơn bao giờ hết, chính vì vậy không chỉ lá, hoa, hạt, rễ chùm ngây mà sử dụng quả chùm ngây cũng có tác dụng ngăn ngừa các tế bào lão hóa, làm chậm lại quá trình lão hóa cơ thể. Như vậy trong việc làm đẹp thì quả chùm ngây cũng là một lựa chọn được sự ưu ái

Quả chùm ngây còn có khả năng kháng khuẩn, chống viêm nhờ những hợp chất có sẵn trong cây như zeatin, alpha – sitosterol… có khả năng tăng khả năng miễn dịch ngăn ngừa các tế bào ung thư, kích thích hệ thần kinh và tim mạch

Quả chùm ngây có tác dụng tiêu lợi, làm mát đường huyết và cải thiện tình trạng yếu sinh lý nam

6. Cách trồng và chăm sóc chùm ngây

6.1. Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây chùm ngây

Cây chùm ngây ưa sáng mọc nhanh, giai đoạn đầu ưa bóng nên có thể trồng xen, khi cây lớn điều chỉnh ánh sáng. Cây chịu hạn tốt, ưa khô và chịu được những nơi đất xấu cằn cỗi. cây có thể trồng quanh năm

Sau khi chuẩn bị đất xong đào lỗ sâu tầm 50cm và rộng 50cm, mỗi lỗ cách nhau từ 1,5 – 2m. Nếu trồng cây chùm ngây trong chậu thì nên trồng trong chậu lớn đường kính trên 50cm để cây và củ phát triển tốt

Tiến hành cắt đáy, rạch hai bên bầu, lưu ý không để phạm vào rễ cái. Đổ mọt lớp đất xốp trước khi đặt bầu xuống, cuối cùng là phủ, nén lớp đất xốp chung quanh và mặt trên, giữ ẩm 2 – 3 tuần cây sẽ sống khỏe, đến lúc đó không cần phải thường xuyên tưới nước nữa

Với kỹ thuật trồng cây chùm ngây này thì sau 3 tuần là có thể hái lá và ngọn non để dùng được. Cây trồng được 1 năm tuổi đã tiến hành xén ngọn, cây cao từ 1 – 1.5m, củ nặng khoảng 500g và đã thu hoạch lá được ngay

Giai đoạn đầu, không để gia súc, gia cầm vào khu vực trồng cây chùm ngây vì cây đang non, mềm dễ bị gãy và dập .

6.2. Nhân giống cây chùm ngây

 – Cây chùm ngây có thể gây trồng từ hạt, từ hom thân, cành và từ hom củ

 – Gây trồng cây chùm ngây từ hạt 

Giống được thu hái trên những cây mẹ từ 2 năm tuổi trở lên. Quan sát vỏ quả chuyển từ xanh sang màu nâu hoàn toàn thì bắt đầu thu hái. 

Chế biến hạt: Quả sau khi mang về phải phân loại, loại bỏ những quả nhỏ cùng tạp vật, phơi khô dưới nắng nhẹ 2-3 ngày, tách hạt khỏi vỏ quả, sau đó sàng làm sạch hạt 

Ngâm giống cây chùm ngây trong nước ấm, 8 giờ sau vớt ra để ráo, sau đó ủ hạt vào cát ẩm mát. Khoảng 5 – 7 ngày sau, khi thấy hạt nứt nanh thì chuẩn bị cấy hạt vào bầu

 – Trồng cây chùm ngây bằng cành

Giâm cành: Chặt cành non (không chặt xéo), đường kính 3-5cm, mỗi cành dài 0,5 – 1m. Chôn sâu cành 10cm phần gốc, dùng bàn chân đạp chặt xung quang gốc cho vững, hướng ngọn lên trên, tưới nước vừa phải. Sau 20 ngày cành sẽ dâm được

Hom rễ, củ: Khi cây có độ tuổi từ 6 tháng trở lên, lúc này rễ củ đã phát triển, có thể sử dụng bộ phận này để tiên shanhf vùi trong cát ẩm (lưu ý độ ẩm cát vừa phải chỉ đủ mát phần rễ củ), sau khoảng thời gian khoảng 0,5 – 1 tháng phần rễ này có thể hình thành nên cây mới