Cây mộc hương là cây cảnh đẹp, quý được ưa chuộng và được nhiều người trồng ở Việt Nam. Mộc hương có nhiều tác dụng hữu ích đối với con người như làm cây cảnh trong vườn, cây bonsai và còn để ngâm với trà để tạo ra trà mộc hương uống tốt cho sức khỏe, đặc biệt cây có mùi thơm nổi bật của cây gỗ quý
1. Cây mộc hương
1.1. Nguồn gốc cây mộc hương
Cây mộc hương có tên khoa học Osmanthus Fragrans, được biết đến dưới nhiều tên gọi khác nhau như cây Quế hoa, cây hoc Mộc, cây mộc tê… Đây là loài thực vật có nguồn gốc từ Châu Á, xuất hiện nhiều ở Đài Loan, Trung Quốc và Việt Nam
1.2. Đặc điểm cây mộc hương
– Mộc hương là loại thân gỗ nhỏ, thường mọc hoang, có chiều cao trung bình từ 3 – 10m
– Lá cây có màu xanh và có chiều dài từ 6 – 15 cm, dạng bầu, mép có răng cưa và xuất hiện các đường gân rõ rệt
– Hoa mộc hương có màu trắng, vàng đậm hoặc vàng nhạt, tỏa ra mùi hương nhẹ nhàng giống như mùi đào, mùi mận chín. Mỗi bông hoa mộc hương thường có 4 cánh đối xứng, đều nhau và khá dày bóng
Mùa hoa mộc hương nở đẹp nhất là vào mùa thu, tuy nhiên hoa có thể nở quanh năm nên rất nhiều người ưa thích mang loại cây này về trồng trong vườn nhà
1.3. Phân bố
Cây hoa mộc hương là cây bản địa của Châu Á, tập trung nhiều từ vùng đông Himalaya đến Hoa Nam của Trung Quốc và Đài Loan, Nhật Bản
Hiện nay cây được mang trồng tại nhiều quóc gia thuộc Châu Âu, Bắc Mỹ và có cả Việt Nam. Ở nước ta, hoa mộc thường phân bố ở Ninh Bình hay Kon Tum và một số nơi
2. Cây mộc hương có mấy loại, cách phân biệt
2.1. Các loại mộc hương
Hiện tại mộc hương đang được chia làm 2 loại là mộc hương Trung Quốc và mộc hương ta.
Mộc hương ta có thân nhỏ hơn, thân sẫm màu hơn, trên thân thường có nhiều đốm và vêt snuwts chạy dài liền nhau nên nhìn cây có vẻ cằn cỗi, có những cây mọc rêu trên thân nhìn cổ kính và rất đẹp
Mộc hương Trung Quốc thân lớn, thường to gấp đôi mộc hương ta, cây sinh trưởng nhanh do thân trơn láng, tròn đều, mịn, ít có sẹo. Nếu đặt hai cây cạnh nhau thì khá dễ phân biệt
2.2. Các phân biệt mộc hương ta với mộc hương tàu
2.2.1. Phân biệt qua đặc điểm lá
*) Phân biệt qua hình thái lá
– Mộc hương ta
Cách nhận biết mộc hương ta chính là cây có lá trơn dày hơn, viền có răng cưa.
Lá hơi dài, đuôi lá nhọn, có xu hướng đâm lên.
– Mộc hương Trung Quốc
Lá to tròn và mỏng hơn, viên flas không có hoặc ít răng cưa. Lá mộc hương tàu có xu hướng rủ xuống.
Tuy nhiên cần chú ý rằng, lá mộc hương a khi còn non thì trông cũng khá mỏng, to và tròn, càng già lá càng sắc nhọn và nhỏ lại. Trên cây mộc hương ta cũng có những lá có răng cưa. Do đó, rất khó để phân biệt mộc hương ta và mộc hương tàu qua dặcđiểm răng cưa ở viền lá
*) Phân biệt qua vân lá
Nếu để ý kỹ, có thể nhận thấy đôi chút khác biệt về vân lá mộc hương ta và mộc hương tàu. Vân lá mộc hương tàu thường ít nổi và đều hơn. trong khi đó, vân lá mộc hương ta lại nổi rõ và nhìn nổi hơn
Tuy nhiên, các điểm khác biệt này không quá rõ ràng, và đường vân sẽ khác nhau ở những lá khác nhau. Do đó, đối với những người tiếp xúc với 2 loại mộc hương này, thì cách phân biệt cây mộc hương ta và mộc hương tàu qua vân lá là bất khả thi
2.2.2. Cách nhận biết qua đặc điểm của hoa
Hình thái của hoa mộc hương ta và tàu rất giống nhau. bông hoa đều to như hạt gạo, mọc thành chùm. Hoa mới nở sẽ có màu vàng nhạt, sau đó chuyển dần sang màu trắng. Vậy tại sao mộc hương tàu lại có giá trị thấp hơn cây mộc hương ta rất nhiều. Điểm quyết định chihs là mùi thơm và độ sai của hoa
Ông cha ta đã có câu :” sắc trà, hương mộc” đủ thấy hương thơm làm say lòng người của hương mộc. Chỉ cần một cây mộc hương ta nhỏ có thể làm thơm khắp nhà, lan tỏa khắp vườn. Thơm manh như vây, nhưng mùi hương mộc lại vô cùng ngọt ngào, dễ chịu chứ không hề nồng hắc. mộc hương tàu cũng có mùi hương thơm ngọt, nhưng độ tỏa hương không thể so sánh với mộc hương ta
Nếu như vào mừa hoa, trên thân và cành mộc hương chúng ta thấy chi chít những chùm hoa mộc, thì mộc hương tàu lại không được như vậy. Mộc hương tàu không sai hoa, các chùm lại ít hoa và nhỏ hơn nhiều so với mộc hương ta. cộng thêm lá to làm che khuất các chùm hoa nhỏ, khiến hoa chỉ lấp ló sau lá, nhìn tổng thể cây không được đẹp như mộc hương ta
Tuy nhiên, đối với cây mộc hương tàu đại thụ, thân và cành đã già thì sẽ tương đối nhiêu fhoa, làm mùi hương cũng được tăng lên. Do đó, các bạn vẫn có thể cân nhắc khi mua những cây mộc hương này. hoa và mùi hương có thể thua kém mộc hương ta một chút nhưng giá thành lại rẻ hơn nhiều
2.2.3. Phân biệt qua thân cây
Qua hai mục trên, bạn có thể thấy lá và hoa mộc hương ta và tàu tương đối giống nhay. Do đó cách phân biệt cây mộc hương ta và tàu qua thân cây là dễ thực hiện và chính xác nhất
Thân cây mộc hương Trung quốc thường to hơn gấp nhiều lần so với mộc hương ta. Thân rất mịn, màu sáng, thường có đốm nứt. Trái ngược lại thì mộc hương ta có thân màu sẫm hơn, trên thân có nhiều đốm và vết nứt chạy dài liền nhau nên nhìn có vẻ rất cằn cỗi, có những cây lâu năm thì thân mcj rêu xanh nhìn rất cổ kính.
Nếu đặt hai cây cạnh nhau thì bằng mắt thường ta có thể dễ dàng phân biệt cây mộc hương ta và mộc hương tàu. mộc hương tàu có tốc độ phát triển nhanh, độ thoát thân cao. Nhìn bao quát thì thân mộc hương tàu tròn đều, mịn, ít sẹo, đẹp hơn mộc hương ta. Nhưng mộc hương tàu thường co stans thưa, ít răm hơn so với mộc hương ta nên nhìn tổng thể thì mộc hương ta vẫn chất lượng hơn
Vì các đặc điểm hình thái nhận biết cây mộc hương ta và mộc hương Trung Quốc khá giống nhau, nên phân biệt hai loại cây này chúng ta cần dựa vào tổng thể của cây. Điều này phụ thuộc vào con mắt nhà nghề của những người chơi cây chuyên nghiệp. những người thường xuyên tiếp xúc với mộc hương có thể nhìn thấy ngay mộc hương tàu trông “dại” hơn mộc hương ta rất nhiều
2.3.Cây mộc hương hoa đỏ
*) Đăc điểm
Mộc hoa đỏ là loại cây thân gỗ nhỏ, thường xanh, có thể cao từ 3 – 10m. Hoa có màu vàng cam, dài khoảng 1cm, mùi thơm mạnh.
Mộc hoa đỏ ra hoa rải rác quanh năm, nhưng chủ yêu svaof mùa thu. Hoa mọc thành chùm ở kẽ lá gần ngọn, có màu da cam, đài có 4 răng, tràng có 4 cánh dày hơi liền nhau tại gốc
*) Công dụng
Cây hoa mộc đỏ có vẻ đẹp và hương thơm quyến rũ mang cảm giác thanh tao nên được trồng để làm cảnh tại các nhà vườn, biệt thự và các hộ gia đình. ngoài ra, mộc hoa đỏ còn được trồng trong các khuôn viên đình chùa mang ý nghĩa may mắn xua đuổi tà khí. Loại cây này còn được sử dựng để ướp trà và dùng làm thuốc chữa bệnh
*) Ý nghĩa của hoa mộc hương đỏ
Sắc trà hương mộc là câu nói được truyền từ đời này sang đời khác. Mùi hương của cây hoa mộc đỏ không chỉ nồng nàn, say đắm mà còn trở tành nét văn hóa độc đáo của nước ta. Đây là loại cây có mùi hương được ưa thích và quý trọng hàng đầu dù phải chịu nhiều thử thách của thời gian
Ý nghĩa của cây mộc hương đỏ như sự miêu tả về những người dân Việt Nam chăm chỉ, cần cù và mộc mạc. Họ không hề phô trương và cố chứng tỏ bản thân mà vẫn có sự chú ý và công nhận của bạn bè quốc tê
*) Tác dụng
Cây mộc hương có kích thước vừa phải nên rất phù hợp làm cây trang trí trong và ngoài nhà. Thân cây chắc khỏe, dáng cây đẹp và hoa thơm đều là những yếu tố cần có tạo nên cây mộc hương cảnh.
Hoa mộc hương có màu sắc đẹp và bắt mắt có giá trị thẩm mỹ không thấp. mùi hương của hoa lại rất dễ chịu nên được nhiều ưa thích. Từ lâu người ta đã dùng hoa mộc để ướp trà tạo mùi thơm
3. Ý nghĩa và tác dụng của cây mộc hương
3.1. Ý nghĩa
Vẻ ngoài của cây mộc hương không nổi bật như những cây cảnh khác. tuy nhiên chính sự mộc mạc và bình dị của cây đã tạo nên nét đẹp và phong cách đặc biệt
Cây hoa mộc hương đẹp một cách rất riêng, không phô trương nhưng lại vô hình hấp dẫn. Ở nước ta chủ yếu có cây hoa mộc trắng vừa chất phác đơn giản nhưng lại không kém phần thanh tao và đẹp đẽ.
Ý nghĩa cua rcaay hoa mộc miêu tả những người dân Việt Nam chăm chỉ, cần cù và mộc mạc. họ không hề phô trương và cố chứng tỏ bản thân mà vẫn có được sự chú ý và công nhận của bạn bè
Cây hoa mộc hương có kích thước vừa phải nên rất phù hợp làm cây trang trí trong nhà lần bên ngoài. Thân cây chắc khỏe, dáng cây đẹp và hoa thơm đều là những yếu tố cần có tạo nên cây mộc hương cảnh.
Khi còn nhỏ, hoa mộc có thể đặt trong nhà như phòng ngủ, phòng khách để trang trí và kết hợp với những thiết bị nội thất. Lúc cây trưởng thành và cao lớn, người trồng chuyển cây đặt quanh nhà hay trồng trong vườn đều phù hợp
3.2. Tác dụng
Mộc hương có mùi hương gỗ rõ rệt, nó có tính khử trùng, kháng vi rút, chống co thắt, diệt khuẩn, tiêu hóa, long đờm, hạ huyêt sáp, hạ sốt, chất kích thích, thuốc bổ và chữa dạ dày.
Nó được sử dụng như một chất tạo hương vị trong đồ uống có cồn, bánh kẹo và nước giải khát. Có nhiều tác dụng điều trị bệnh của mộc hương đã được nghiên cứu và chứng minh bằng y học hiện đại
*) Tác dụng chống viêm giảm đau
Mộc hương chứa các hợp chất tạo mùi thơm được gọi là tecpen có thê rlamf giảm đau và chống viêm bằng cách ức chế các enzym cyclooxygenase (COX). Đây cũng là loại enzym đích mà các thuốc chống viêm giảm đaukhông steroid như ibuprofen hướng tới
*) Làm tăng tháo rỗng dạ dày
Mộc hương có tác dụng tăng tháo rỗng dạ dày đối với người bị trào ngược dạ dày thực quản. Thử nghiệm đánh giá dựa trên bệnh nhân mắc dạ dày mãn tính.
Theo kết quả nghiên cứu cho thấy khi uống thuốc sắc từ mộc hương thì có sự thay đổi sản lượng axit dạ dày, gastrin huyết thanh và nồng độ somatostation trong huyết tương
Điều này càng rõ rệt hơn đối với thử nghiệm trên tình nguyện viên có sức khỏe bình thường. Việc làm rỗng dạ dày được rút ngắn rõ rệt và nồng đọ motilin trong huyết tương tăng đáng kể sau 30 phút
*) Hỗ trợ hệ thống miễn dịch
Mộc hương giúp tăng cường hệ thống miễn dịch bằng các loại vi khuẩn, virus và các tác nhân nhiễm trùng khác. nó cũng hữu ích cho bệnh hen suyễn, viêm phế quản và ho mãn tính
*) Hỗ trợ tiêu hóa
Tinh dầu mộc hương làm sạch đường tiêu hóa và thúc đẩy quá trình tiêu hóa thức ăn. Sử dụng một vài giọt tinh dầu trong trà ấm sẽ hỗ trợ các chức năng tiêu hóa
Hoạt chất costunolide trong dịch chiết của mộc hương có tác dụng chống loét mạnh. Nghiên cứu nước sắc mộc hương thường được sử dụng cho bệnh nhân viêm dạ dày mãn tính thông qua đường uống. Sau đó tiến hành kiểm tra sự thay đổi của các yếu tố như tổng hợp lượng acid dạ dày, gastrin huyết thanh và nồng độ somatostatin huyết tương. Kết quả trên 5 tình nguyện viên mạnh khỏe cho thấy nướ sắc mộc hương đa có hiệu quả
– Đẩy nhanh thời gian làm trống dạ dày và giải phóng motilin nội sinh
– Không có sự thay đổi về nồng độ acid, nồng đọ samotastanin huyêt stuowng và nồng độ gastrin huyêt sthanh
*) Mộc hương tác động đến hệ tim mạch
Một nghiên cưu streen thỏ cho thấy chiết xuất từ mộc hương cải thiện lượng máu mạch vành và giảm nhịp tim. Tác dụng này tương tự như ở thỏ được điều trị bằng dược phẩm digoxin và diltiazem
Một số nghiên cứu đã gợi ý rằng mộc hương có thể tăng cường sức khỏe tim mạch, mặc dù cơ chế hoạt động chính xác vẫn chưa biết
Theo một số nghiên cứu cảu trường cao đẳng dược annamacharya – Ấn Độ cho thấy những con chuột bị đau thắt ngực do hóa chất được bảo vệ khỏi tổn thương cơ tim nếu được cung cấp chiết xuất mộc đường uống trong 28 ngày. Không giống như những con chuột không được điều trị, những con được điều trị bằng mộc hương không có bất thường trong các xét nghiệm máu liên quan đến tổn thương cơ tim
*) Mộc hương tốt cho gan
Mộc hương có lợi cho việc điều trị bệnh gan như nhiều nghiên cứu
Theo nghiên cứu năm 1935 của Chabrol và Charonnat thì thỏ mộc hương và hoạt chất của nó là helenin có tác dụng kích thích tiết mật trực tiếp và rất mạnh, dùng trong những trường hợp kém gan, sung huyết gan, vàng da
Một nghiên cứu năm 2010 được công bố trên tạp chí Phytotheragy Research cho thấy mộc hương có thể hôc trợ điều trị một số tổn thương gan nhất đinh. Theo nghiên cứu, những con chuột bị viên gan do hóa chất ít bị tổn thương gan hơn khi được điều trị bằng chiết xuất mộc hương
3.3 Một số lưu ý khi sử dụng mộc hương
Mộc hương thường được cục quản lý thực phẩm và dược phẩm Hoa kỳ coi là an toàn khi sử dụng như một loại thực phẩm chức năng. Các tác dụng phụ thường gặp có thể bao gồm chứng chóng mặt và buồn nôn
– Việc sử dụng quá nhiều dầu mộc hương có thể dẫn đến những tác dụng phụ không mong muốn. Nên sư rdungj theo liều lượng và hướng dẫn của bác sỹ
– Phụ nữ mang thai và cho con bú nên tham khảo ý kiến của bác sỹ trước khi sử dụng
– Những người bị dị ứng với các họ thực vật thuộc họ cúc như cỏ phấn hương, cúc vạn thọ, hoa cúc, cúc tần… nên tránh
– Nó chứa axit Aristolochic có thể gây hại cho thận và có thể gây ung thư khi dùng với liều lượng lớn
– Những người cao huyết áp cần thận trọng khi sử dụng
4. Cách trồng và chăm sóc
4.1. Cách trồng
Mộc hương là cây thaamn gỗ khỏe mạnh và rắn chắc nên khả năng sinh tồn của cây khá cao. Cây cũng không kén đất nên việc lựa chọn đất trồng cũng không tốn quá nhiều công sức
Có 2 cách trồng cây phổ biến là gieo hạt và chiết cành. tuy nhiên cây mộc hương ít khi ra quả và cách gieo hạt cũng khá tốn thời gian nên thông thường cách chiêt scanhf sẽ là phổ biến. Để đảm bảo cây phát triển khỏe mạnh và không bị chết sớm, bạn nên tham khảo thêm kỹ thuật trồng cây dưới đây nhé
– Bước 1: Chọn cành chiết ở gia đoạn trưởng thành và khỏe mạnh để làm giống. Lưu ý quan sát và kiểm tra để đảm bảo cành chiết không bị bệnh ngầm hoặc hư hỏng. Quá trình cắt cành và chiết cành cần cẩn thận để không làm tổn thương các đường ống dẫn trong cành chiết
– Bước 2: Trộn lẫn đất trồng với phân ủ mục và xơ dừa, vỏ trấu theo tỷ lệ thích hợp .
Xới đất cho tơi xốp để đảm bảo khả năng thoát nước. Đào một hố đất sâu khoảng 15cm và đặt cây con vào rồi lấp đất. Chú ý ấn đất chặt và cố định để nếu cần cây con không bị đổ ngã sau này. Mang cây con vào vị trí có nbóng râm, tránh ánh sáng trực tiếp để cây không bị héo
– Bước 3: Tưới nước thường xuyên để đảm bảo độ ẩm vùa đủ cho cây phát triển. Sau 1 thời gian khoảng 1 tháng, cây con mọc rễ và bắt đầu phát triển khỏe mạnh thì lúc này có thể đem cây đi trồng bình thường tại những vị trí mà bạn mong muốn
4.2. Chăm sóc
Cây mộc hương thích nghi tốt với các điều kiện sống nên vẫn có thể sinh trưởng và phát triển mà không cần phải chăm sóc quá nhiều. Dù vậy nếu muốn cây ra hoa nhiều và thơm thì cần chú ý việc chăm sóc cho cây là không thể thiếu.
*) Ánh sáng
Là cây thực vật thân gỗ có kích thước trung bình, hoc mộc hương khó sinh trưởng tốt trong điều kiện thiếu sáng. tuy nhiên trồng cây tại nơi thoáng đãng chịu ánh sáng mạnh có thể khiến cây bị khô và rám ảnh hưởng đến sự phát triển của cây
Tốt nhất nên trồng cây tại những vị trí có ánh sáng vừa phải và cạnh cacs vật che chắn như trong vườn cây hay cạnh cổng, tường để hoa mộc hương quang hợp hiệu quả hơn
*) Đất trồng
Cây hoa mộc hương không phải là loại cây kén đất trồng. Nhưng để cây khỏe mạnh và tươi toót thì nên chọn loại đất thịt dày có nhiều chất dinh dưỡng để trồng cây. Nên chú ý giữ đất đủ tơi xốp tránh cho cây bị ngập ứng, thối hay hỏng rễ
Muốn cây ra hoa đẹp và nhiều, người trồng cần bón phân định kỳ hàng năm để đất trồng luôn giàu chất dinh dưỡng. Những loại phân thích hợp là phân hữu cơ ủ hay phân NPK. Nhớ quan sát tình trạng đất đẻ bón lượng phân vừa đủ tránh mất cân bằng dinh dưỡng trong đất
*) Tưới nước
Chỉ khi được cung cấp đầy đủ nước thì cây mộc hương mới có thể tươi tốt và ra hoa được. Đây là loại cây ưa ẩm đặc biệt phát triển tốt vào mùa mưa. Vì vậy nên tứi thường xuyên cho cây để đảm bảo độ ẩm cho đất trồng
Lưu ý, không nên tưới quá nhiều nước cùng 1 lần có thể làm úng cây. cách tưới tốt nhất là chia nhỏ lượng nước tưới và tiến hành tưới vào buổi sáng sớm và chiều muộn. Đây là thời điểm nhiệt độ của đất và cây ở mức vừa phải và không gây hại cho cây khi tưới
*) Sâu bệnh
Tr0ng trường hợp cây bị sâu bệnh, người trồng cần cắt bỏ những cành, những lá bệnh ngay lập tức. Sau đó phun các loại thuốc trị bệnh cho cây theo chỉ dẫn của các chuyên gia. Đối với cây hoa mộc hương, nên hạn chế phun thuốc trừ sâu để tránh làm ảnh hưởng đến mùi hoa
5. Những câu hỏi về cây mộc hương
5.1. Có nên trồng cây mộc hương trước nhà không?
Cây mộc hương có rất nhiều ưu điểm nhưng lại thường được trồng ở những chùa chiền, nhà thờ tổ tiên nên khiến gia chủ cảm thấy băn khoan trước khi lựa chọn loại cây này trước cổng nhà
Những các gia chủ hoàn toàn có thê ryên tâm bởi đây là cây được các chuyên gia phong thủy khuyến khích trồng trước nhà
Không chỉ đáp ứng về thẩm mỹ, trong phong thủy cây có ý nghĩa to lớn. Cây có tác dụng mang lại may mắn và xua đuổi tà khí cho gia đình
Bên cạnh đó, cây còn tượng trưng cho người dân Việt Nam chăm chỉ, cần cù, chịu khó và mộc mạc. Họ là những người không phô trương những vẫn nhận được sự tán dương, nể phục của bạn bè quốc tế
Cho nên, những ai còn cảm thấy lo lắng về việc có trồng dược cây mộc hương trước nhà thì hoàn toàn có thể yên tâm. Tuy nhiên, cũng nên lưu ý một số nguyên tắc trồng cây nhất định như:
Vị trí: Không trồng cây chính giữa lối đi vào nhà bởi vì đây là khu vực chính thu hút tài vận, máy mắn cho gia chủ và các thành viên
5.2. Cây mộc hương hợp tuổi gì?
Cây mộc hương tượng trương cho sự may mắn, tài lộc, cây phù hợp với cả 5 mệnh phong thủy. Nhưng đặc biệt phù hợp với người mệnh Kim
Mộc hương là cây cảnh quý và hợp với hầu hết các tuổi, có thể nói đây là cây không yêu cầu bạn phải thuộc mệnh phù hợp với nó
5.3. Giá của cây mộc hương
Mộc hương là cây cảnh đẹp và rễ trồng nên được nhiều người ưa chuộng. Nhưng hiện nay không ít người tìm mua và thắc mắc cây mộc hương gia bao nhiêu?
Những cây con làm giống sẽ được bán với giá khoảng vài trăm nghìn đồng. Còn tùy theo kích cỡ và tuổi thọ mà có những cây có giá vài triệu tới vài chục triệu hay cả trăm triệu đồng